رایانه هوشمند؛ مفهومی نو در دنیای فناوری رایانه‌های مجهز به هوش مصنوعی یا همان AI PC نسل جدیدی از کامپیوترهای شخصی هستند که با بهره‌گیری از پردازنده مرکزی (CPU)، پردازنده گرافیکی (GPU) و واحد پردازش عصبی (NPU)، قادرند بسیاری از پردازش‌های هوش مصنوعی را به‌صورت محلی و بدون نیاز به سرورهای ابری انجام دهند. این مفهوم از اواخر سال ۲۰۲۳ وارد بازار شد و شرکت‌هایی مانند اینتل، ای‌ام‌دی، انویدیا و مایکروسافت در خط مقدم توسعه آن قرار دارند. این دستگاه‌ها می‌توانند وظایفی چون تولید محتوا، پردازش گفتار و تصویر، و اجرای مدل‌های زبانی را به‌صورت آنی و آفلاین انجام دهند.

سخت‌افزار مخصوص هوش مصنوعی؛ قلب تپنده AI PC در معماری AI PC‌ها، علاوه بر CPU و GPU، یک NPU اختصاصی برای شتاب‌دهی به پردازش‌های یادگیری ماشین تعبیه شده است. پردازنده‌های جدید اینتل از خانواده Core Ultra با معماری Meteor Lake، حدود ۱۱ تریلیون عملیات در ثانیه (TOPS) را تنها در NPU انجام می‌دهند و در مجموع تا ۳۴ TOPS قدرت پردازشی دارند. AMD نیز با سری Ryzen AI 300 و معماری XDNA2 تا ۵۰ TOPS عملکرد ارائه می‌دهد. انویدیا نیز با چیپ ترکیبی Grace Blackwell و مینی‌پی‌سی Ascend GX10 به دنیای AI PC پا گذاشته که قدرتی در سطح یک پتا‌فلپ را فراهم می‌کند؛ قدرتی در حد اجرای مدل‌های زبانی بزرگ روی میز کار شما.

کاربردها و برندهای پیشرو در بازار این سیستم‌ها کاربردهای متنوعی دارند: از تولید سریع محتوای متنی و تصویری گرفته تا بهبود عملکرد بازی‌ها، کاهش نویز صدا و پردازش ویدئوها، و حتی حفاظت امنیتی. برندهایی چون HP (مدل OmniBook X)، Dell (ایستگاه کاری Pro Max Plus)، و Asus (مینی‌پی‌سی GX10) در حال عرضه محصولات هوش‌مصنوعی‌محور هستند. مایکروسافت نیز با معرفی «Copilot+ PC» مسیر را برای یکپارچه‌سازی کامل نرم‌افزار ویندوز با سخت‌افزار هوش مصنوعی هموار کرده است.

آینده بازار و تحولات پیش‌رو انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۲۷ بیش از ۶۰ درصد رایانه‌های شخصی در جهان، هوش‌مصنوعی‌محور شوند. طبق پیش‌بینی‌ها، درآمد جهانی بازار AI PC در سال ۲۰۲۵ حدود ۹۱ میلیارد دلار خواهد بود و تا سال ۲۰۳۱ به ۲۶۰ میلیارد دلار خواهد رسید. این رشد انفجاری تحت تأثیر نیاز سازمان‌ها به شخصی‌سازی، حفظ حریم خصوصی و امنیت اطلاعات است. در آینده‌ای نزدیک، رایانه‌های دسکتاپ با معماری‌های جدید مانند Arrow Lake Refresh و واحدهای NPU نسل چهارم اینتل، حتی در محیط‌های سازمانی نیز به ابزارهای اصلی تبدیل خواهند شد.

جمع‌بندی رایانه‌های AI PC در آستانه ایجاد یک انقلاب واقعی در صنعت رایانه‌های شخصی هستند. با پردازنده‌های ترکیبی، قابلیت پردازش محلی مدل‌های هوش مصنوعی و کاربردهای روزافزون، این سیستم‌ها تنها یک فناوری گذرا نیستند؛ بلکه آینده محاسبات شخصی را شکل خواهند داد. برای کاربرانی که به دنبال سرعت، امنیت، خلاقیت و بهره‌وری بالا هستند، AI PC دیگر یک انتخاب لوکس نیست؛ بلکه ضرورت است.