تاریخچه ورود سرویس LTE/4G به ایران و رسیدن آن به خانه‌های ایرانی

مقدمه

وقتی امروز روی گوشی‌تان یک ویدئو را با کیفیت بالا تماشا می‌کنید یا با اینترنت ثابت بی‌سیم (TD-LTE) جلسه آنلاین برگزار می‌کنید، شاید فراموش کنید که همین چند سال پیش اینترنت موبایل در ایران معادل چند کیلوبیت روی GPRS بود. جهشی که 4G و بعد LTE و TD-LTE ایجاد کردند، یکی از بزرگ‌ترین تغییرات زیرساختی در زندگی دیجیتال ایرانی‌هاست.

سرویس LTE یا همان نسل چهارم تلفن همراه (4G)، فقط یک افزایش سرعت ساده نبود؛ این فناوری، اینترنت پرسرعت را از پشت کابل‌های مسی و ADSL بیرون آورد و آن را روی امواج رادیویی و آنتن‌های موبایل و مودم‌های ثابت بی‌سیم نشاند. نتیجه چه شد؟ اینترنت به‌جای این‌که فقط روی یک خط تلفن ثابت در گوشه خانه باشد، به مرکز زندگی روزمره، کسب‌وکارها و حتی سرگرمی تبدیل شد.

در این مقاله، قدم‌به‌قدم مرور می‌کنیم که سرویس LTE/4G چطور وارد ایران شد، چه زمانی و توسط چه اپراتورهایی به‌صورت رسمی راه‌اندازی شد، و چگونه از یک سرویس لوکس روی چند گوشی پرچم‌دار، به اینترنت ثابت و سیار در خانه‌های میلیون‌ها کاربر – از دانشجو و گیمر تا اداره کوچک – تبدیل شد. در پایان هم اشاره می‌کنیم چطور سرویس‌های TD-LTE شرکت‌هایی مثل آسیاتکین ادامه همان مسیر هستند و اینترنت LTE را به‌عنوان یک سرویس ثابت خانگی ارائه می‌کنند.

---

۱. از GSM تا 3G؛ زمینه‌ساز ورود LTE

داستان LTE در ایران، سال‌ها قبل از خود این فناوری شروع شد؛ از روزی که شبکه موبایل نسل دوم (GSM) در دهه ۱۳۷۰ راه‌اندازی شد و کم‌کم به سراسر کشور گسترش یافت. در عرض کمتر از دو دهه، تعداد مشترکان موبایل در ایران از چند ده هزار نفر به ده‌ها میلیون نفر رسید و زیرساخت پوشش رادیویی در شهرها و جاده‌ها شکل گرفت.

نسل سوم (3G) نقطه عطف مهم بعدی بود. با ورود 3G در اوایل دهه ۱۳۹۰، برای اولین بار اینترنت موبایل با سرعت قابل‌قبول روی گوشی‌ها در دسترس قرار گرفت. اپراتورهای ایران شروع به ارائه بسته‌های دیتا، سرویس‌های چندرسانه‌ای و اپلیکیشن‌های آنلاین کردند و کاربران هم به استفاده روزمره از اینترنت روی موبایل عادت کردند. این عادت، مهم‌ترین پیش‌نیاز برای پذیرش نسل چهارم و LTE بود؛ چون حالا دیگر «اینترنت روی موبایل» چیز عجیب و لوکسی نبود، بلکه بخشی از زندگی معمول مردم شده بود.

---

۲. موج جهانی 4G و نگاه ایران به LTE

در سطح جهانی، LTE از اواخر دهه ۲۰۰۰ و اوایل دهه ۲۰۱۰ به‌عنوان استاندارد غالب نسل چهارم مطرح شد و در مدت کوتاهی به سریع‌ترین فناوری موبایل از نظر رشد تعداد مشترک تبدیل شد. تا میانه دهه ۲۰۱۰، صدها میلیون کاربر در جهان به LTE مهاجرت کرده بودند و عملاً 4G به پایه اصلی اینترنت سیار تبدیل شد.

ایران نیز این موج جهانی را زیر نظر داشت. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (CRA) و وزارت ارتباطات، در کنار توسعه شبکه ملی اطلاعات و ارتقای زیرساخت‌های داخلی، شروع به برنامه‌ریزی برای صدور مجوز نسل‌های جدید کردند. هدف، هم‌زمان افزایش سرعت و کیفیت اینترنت برای مردم و نیز توسعه شبکه‌ای بود که بتواند در آینده سرویس‌های ابری، ویدئوی آنلاین، خدمات دولت الکترونیک و تجارت دیجیتال را پشتیبانی کند.

---

۳. اولین گام‌ها: صدور مجوز 3G و 4G برای اپراتورها

نقطه شروع رسمی LTE در ایران را باید در صدور مجوزهای جدید برای اپراتورها جست‌وجو کرد. در سال ۱۳۹۳، اپراتور ایرانسل مجوز آزمایشی ارائه خدمات 3G و 4G را دریافت کرد و چند ماه بعد، در مرداد همان سال، این اپراتور به‌صورت تجاری سرویس‌های نسل سوم و چهارم را با نام جدید و بسته‌های دیتای متنوع عرضه کرد.

کمی بعد، همراه اول نیز وارد میدان شد. این اپراتور در سال ۱۳۹۴ برند «نوترینو» را برای اینترنت پرسرعت خود معرفی کرد و به‌صورت گسترده شبکه 3G و 4G را در شهرهای مختلف کشور راه‌اندازی نمود. این رقابت سالم بین اپراتورها، باعث شد توسعه LTE در ایران سرعت بگیرد و کاربران در شهرهای بزرگ خیلی زود گزینه‌های بیشتری برای انتخاب اینترنت پرسرعت داشته باشند.

---

۴. راه‌اندازی نخستین شبکه 4G LTE در ایران

نخستین تجربه واقعی 4G برای کاربران ایرانی در پاییز ۱۳۹۳ رقم خورد. در آبان همان سال، ایرانسل در شهر مشهد به‌طور رسمی شبکه LTE خود را در قالب یک مراسم خبری راه‌اندازی کرد و مشهد به اولین شهر ایران تبدیل شد که تحت پوشش 4G قرار گرفت.

چند هفته بعد، در آذر ۱۳۹۳، ایرانسل اعلام کرد که شبکه 4G/LTE را در چند شهر کشور به‌طور تجاری فعال کرده است. این شبکه براساس مجوز سراسری، امکان پوشش بخش بزرگی از جغرافیای ایران را داشت و به‌تدریج شهرهای بیشتری به این فهرست اضافه شدند.

در آن روزها، استفاده از LTE بیشتر روی گوشی‌های پرچم‌دار رایج بود و بسیاری از کاربران هنوز با مفهوم «4G» آشنا نبودند. اما همان تجربه سرعت چند ده مگابیتی، کافی بود تا خیلی‌ها مزه اینترنت پرسرعت موبایل را بچشند و دیگر به سرعت‌های قبلی راضی نشوند.

---

۵. گسترش کشوری 4G و پوشش سراسری

از سال ۱۳۹۴ به بعد، توسعه 4G در ایران شتاب گرفت. اپراتورها هزاران سایت رادیویی جدید نصب کردند، باندهای فرکانسی بیشتری را فعال کردند و در شهرهای بزرگ و کوچک، روی دکل‌های موجود، تجهیزات LTE اضافه کردند. همراه اول نیز شبکه 4G خود را در قالب نوترینو در شهرهای متعدد راه‌اندازی کرد و تعداد سایت‌های 3G/4G این اپراتور تا سال‌های پایانی دهه ۱۳۹۰ به چند هزار ایستگاه رسید.

بر اساس آمارهای منتشرشده، تا حدود سال‌های پایانی دهه ۱۳۹۰ پوشش جمعیتی 4G در ایران به بخش بزرگی از جمعیت کشور رسید؛ یعنی اکثر کاربران در شهرها و بسیاری از مناطق روستایی در محدوده‌ای زندگی می‌کردند که امکان دسترسی به اینترنت LTE وجود داشت. این توسعه، بستر لازم برای ارائه سرویس‌های پیشرفته‌تر، از جمله اینترنت ثابت بی‌سیم مبتنی بر LTE (TD-LTE) را نیز فراهم کرد.

---

۶. LTE در خانه‌های ایرانی؛ ظهور اینترنت ثابت بی‌سیم TD-LTE

تا اینجا، LTE بیشتر به‌عنوان اینترنت موبایل شناخته می‌شد؛ اما خیلی زود نیاز به یک اینترنت «ثابت» و در عین‌حال مبتنی بر LTE احساس شد. بسیاری از خانه‌ها و ادارات کوچک به دلیل محدودیت‌های فنی، کیفیت نامناسب کابل‌های مسی یا نبود پورت خالی، امکان استفاده از ADSL را نداشتند. اینجا بود که فناوری TD-LTE یا LTE زمانی (TDD) وارد بازی شد؛ نوعی از LTE که برای اینترنت ثابت بی‌سیم خانگی و اداری طراحی شده است.

در میانه دهه ۱۳۹۰، اپراتورها مجوز ملی TD-LTE را دریافت کردند و فاز آزمایشی این سرویس در چند شهر بزرگ آغاز شد. کمتر از یک سال بعد، اولین شبکه TD-LTE برای خانه و دفتر، به‌طور رسمی در مشهد و هم‌زمان در شهرهای دیگر راه‌اندازی شد. این رویداد عملاً آغاز دوره‌ای بود که در آن، اینترنت ثابت مبتنی بر LTE به خانه‌های کاربران ایرانی قدم گذاشت.

به‌موازات آن، سازمان تنظیم مقررات مناقصه‌هایی برای واگذاری طیف‌های جدید در باندهای ۲.۳، ۲.۶ و ۳.۵ گیگاهرتز برگزار کرد تا اپراتورها و دارندگان مجوز اینترنت ثابت بتوانند شبکه‌های TD-LTE خود را توسعه دهند. نتیجه این سیاست، ورود بازیگران جدیدی مانند اپراتورهای اینترنت ثابت به بازار LTE خانگی بود. برخی از این شرکت‌ها که قبلاً با وایمکس فعال بودند، به‌تدریج شبکه خود را بر پایه TD-LTE ارتقا دادند و اینترنت ثابت بی‌سیم مبتنی بر LTE را به‌عنوان محصول اصلی معرفی کردند.

امروز، سرویس‌های TD-LTE که توسط اپراتورها و شرکت‌هایی مثل آسیاتکین عرضه می‌شوند، دقیقا ادامه همین مسیر هستند: استفاده از فناوری LTE برای رساندن اینترنت پرسرعت پایدار به خانه‌ها، ادارات کوچک و کسب‌وکارها، بدون وابستگی به سیم‌کشی تلفن یا فیبر نوری در داخل ساختمان. برای آشنایی بیشتر با این نوع سرویس‌ها می‌توانید به صفحه
سرویس‌های TD-LTE آسیاتکین
سر بزنید.

---

۷. تأثیر 4G و TD-LTE بر زندگی دیجیتال ایرانی‌ها

ورود 4G و بعد TD-LTE به ایران فقط یک اتفاق فنی نبود، بلکه سبک زندگی دیجیتال را تغییر داد. کاربران خانگی توانستند تماشای ویدئوهای HD، پلتفرم‌های استریم، کلاس‌های آنلاین و بازی‌های آنلاین را با کیفیت به‌مراتب بهتر تجربه کنند. دانشجویان در خوابگاه‌ها، کارمندان دورکار و فریلنسرها با یک مودم LTE یا TD-LTE، عملاً یک دفتر کاری قابل‌حمل در اختیار گرفتند.

برای ادارات کوچک و کسب‌وکارهای محلی، اینترنت ثابت بی‌سیم یک مزیت بزرگ بود: امکان راه‌اندازی سریع، بدون نیاز به انتظار برای سیم‌کشی یا پورت خالی؛ و قابلیت جابه‌جایی سرویس در صورت تغییر محل دفتر. گیمرها نیز از کاهش تاخیر (Latency) در شبکه‌های 4G و TD-LTE بهره بردند و تجربه بهتری در بازی‌های آنلاین چندنفره به دست آوردند.

از سمت دیگر، این توسعه زیرساخت باعث شد انواع سرویس‌های بومی – از تاکسی اینترنتی و سفارش غذا تا بانکداری آنلاین و فروشگاه‌های اینترنتی – به‌سرعت رشد کنند، چون حالا «اینترنت پرسرعت همه‌جا» تقریبا برای بیشتر کاربران شهری فراهم بود.

---

۸. گذر از LTE به نسل‌های بعدی؛ LTE-Advanced و 5G

پس از تثبیت 4G، اپراتورهای ایرانی به‌سراغ نسخه‌های پیشرفته‌تر رفتند؛ چیزی که در بازار با عنوان 4.5G یا LTE-Advanced شناخته می‌شود. در این نسل، با استفاده از تجمیع فرکانس‌ها (Carrier Aggregation) و آنتن‌های پیشرفته، سرعت واقعی دانلود و آپلود برای کاربران بیشتر شد و تجربه بهتری در سرویس‌های حجیم مثل ویدئوی زنده و بازی ابری فراهم گردید.

گام بعدی، آغاز آزمایش و راه‌اندازی اولیه 5G بود. از اوایل دهه ۱۴۰۰، اپراتورهای بزرگ کشور در چند شهر، سایت‌های آزمایشی 5G را فعال کردند و به‌تدریج در برخی مناطق شهری، این سرویس را در کنار 4G ارائه دادند. با وجود این، تا امروز هم شبکه LTE و TD-LTE نقش اصلی را در تامین اینترنت پرسرعت سیار و ثابت برای عموم کاربران بر عهده دارند و 5G بیشتر به‌عنوان مکمل مطرح است.

برای کسانی که به‌دنبال اینترنت ثابت بی‌سیم پایدار روی بستر همین فناوری‌ها هستند، سرویس‌های TD-LTE (مانند سرویس‌های ارائه‌شده توسط آسیاتکین) گزینه‌ای میان‌بر بین ADSL و فیبر نوری محسوب می‌شود: راه‌اندازی سریع، سرعت بالا و عدم نیاز به خط تلفن فعال. اطلاعات بیشتر در این زمینه را می‌توانید در صفحه
سرویس‌های TD-LTE آسیاتکین
بررسی کنید.

---

جمع‌بندی

از روزهای ابتدایی موبایل در ایران تا امروز که گوشی‌های هوشمند و مودم‌های LTE و TD-LTE روی میز و در کیف بیشتر ما حضور دارند، یک مسیر چندمرحله‌ای طی شده است: توسعه گسترده GSM، ورود 3G، صدور مجوز برای 4G، راه‌اندازی اولین شبکه LTE در مشهد، گسترش سراسری 4G در ده‌ها شهر، و در نهایت رسیدن اینترنت ثابت بی‌سیم TD-LTE به خانه‌ها و ادارات کوچک در سراسر کشور.

امروز دیگر 4G و LTE برای کاربران ایرانی یک «امکان خاص» نیست؛ تبدیل به زیرساخت اصلی زندگی دیجیتال شده است. نسل جدیدی از سرویس‌ها، کسب‌وکارها، سرگرمی‌ها و آموزش آنلاین روی همین بستر شکل گرفته و سرویس‌های TD-LTE نقش پل را میان جهان موبایل و اینترنت ثابت پرسرعت بازی می‌کنند.

اگر شما هم در حال بررسی گزینه‌های اینترنت ثابت بی‌سیم هستید و می‌خواهید از مزایای LTE در قالب یک سرویس پایدار خانگی یا اداری استفاده کنید، پیشنهاد می‌شود نگاهی به
سرویس‌های TD-LTE آسیاتکین
بیندازید و متناسب با نوع مصرف خود (خانگی، اداری، گیمینگ یا تحصیل) بهترین طرح را انتخاب کنید. این همان جایی است که تاریخچه ورود LTE به ایران، امروز به انتخاب روزمره شما در خانه و محل کار تبدیل می‌شود.